Στη ζωή και την καριέρα του παραμένουν σημεία αντιφατικά, που ο ίδιος δεν πρόλαβε ή δεν θέλησε να ξεκαθαρίσει ποτέ
Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται από μια περίοδο της ζωής του, για την οποία ο Χέντριξ δεν μίλησε ποτέ καθαρά. Οταν ήταν 18 χρονών συνελήφθη οδηγώντας ένα κλεμμένο αυτοκίνητο και οι επιλογές που του δόθηκαν ήταν είτε να περάσει δύο χρόνια πίσω από τα κάγκελα είτε να καταταγεί στον στρατό. Ο Χέντριξ όχι μόνο επέλεξε το δεύτερο, αλλά βρέθηκε να υπηρετεί στο απαιτητικό σώμα των αλεξιπτωτιστών. Πολύ αργότερα, δήλωνε ότι η θητεία του διήρκεσε μόνο έναν χρόνο λόγω τραυματισμού σε πτώση, η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική. Μια αναφορά των αξιωματικών του που είδε το φως της δημοσιότητας ύστερα από χρόνια, έκανε λόγο για ένα στρατιώτη «ακατάλληλο» και τεμπέλη, που κοιμόταν εν ώρα υπηρεσίας, αδιαφορούσε για τους κανονισμούς, χρειαζόταν διαρκή επιτήρηση, ενώ ταυτόχρονα δεν επεδείκνυε την παραμικρή ικανότητα.

Σε συνεντεύξεις του σε βρετανικά περιοδικά, ο Χέντριξ δεν δίσταζε να διακηρύσσει την απέχθειά του για τη στρατιωτική ζωή, όταν ρωτήθηκε όμως για το ίδιο θέμα στο αμερικανικό τηλεοπτικό σόου του Ντικ Κάβετ, απέφυγε να πει ανοιχτά τη γνώμη του. Σαν να μην έφτανε όλο αυτό το μπέρδεμα, μια βιογραφία του με τίτλο «Room Full of Μirrors» από τον δημοσιογράφο Τσαρλς Κρος, υποστήριξε ότι ο Χέντριξ υποδυόταν τον ερωτευμένο με έναν συστρατιώτη του ώστε να αποβληθεί λόγω ομοφυλοφιλίας, χωρίς όμως να πείσει τους ανωτέρους του.

Αντίστοιχα ζητήματα θα εμφανίζονταν και στη συνέχεια της καριέρας του. Στο βιβλίο του «Darker Τhan Βlue», ο συγγραφέας Πολ Γκίλροϊ ανέφερε καθοριστικό παράγοντα της ζωής και της μουσικής του Χέντριξ το γεγονός ότι ήταν «ένας πρώην αλεξιπτωτιστής που σταδιακά έγινε υπέρμαχος της ειρήνης», αλλά και «ένας παραβάτης των μουσικών και των φυλετικών ορίων».

Μεγάλο μέρος του κοινού του πάντως, είχε άλλη γνώμη. Λέγεται ότι ο Χέντριξ άργησε να γίνει διάσημος στην Αμερική, καθώς δεν ήταν αρκετά «μαύρος» για το Χάρλεμ- το κίνημα για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών δεν τον έκανε ποτέ ήρωά του- ούτε αρκετά «λευκός» για το Γκρίνουιτς Βίλατζ. Ο ίδιος, είτε δεν ξεκαθάριζε την ταυτότητά του είτε απλώς τη διαμόρφωνε. Και ενώ τον χειμώνα του 1967 έβλεπε το εξώφυλλο του «Αxis: Βold Αs Love» με δυσαρέσκεια, γιατί δεν τόνιζε την αμερικανική και ινδιάνικη καταγωγή του, το καλοκαίρι του 1969 στο Γούντστοκ παρουσίαζε μια εικονοκλαστική εκτέλεση της «Αστερόεσσας», μιμούμενος τον αποτρόπαιο ήχο των βομβαρδιστικών στο Βιετνάμ. Ενα ακόμη θολό κομμάτι της προσωπικότητας του Τζίμι Χέντριξ είναι μια υποτιθέμενη δυσκολία του στις μουσικές συνεργασίες. Το βιβλίο του συντάκτη του «Ιndependent», Κιθ Σάντγουικ, με τίτλο «Jimi Ηendrix, Μusician», αντλεί υλικό από την πρώιμη καριέρα του μουσικού, όταν προσπαθούσε να καταξιωθεί στις ΗΠΑ συμμετέχοντας σε διάφορες μπάντες. Ηταν η περίοδος που ο Χέντριξ έπαιζε παρέα με σπουδαία συγκροτήματα όπως οι Ιsley Βrothers και οι Love, χωρίς όμως να συνεχίσει για μεγάλο διάστημα με κανένα.

Και ήταν τότε που ο Χέντριξ βρήκε δουλειά ως μουσικός του Λιτλ Ρίτσαρντ, τον οποίο τελικά ο κιθαρίστας εκνεύρισε με τις αργοπορίες του, τις επιλογές του στο ντύσιμο και κυρίως με τους επί σκηνής «θεατρινισμούς» του. Ο ίδιος ο Χέντριξ βέβαια θα εκμυστηρευόταν αργότερα τον θαυμασμό του, λέγοντας ότι ήθελε να κάνει «με την κιθάρα [του]

ό,τι έκανε ο Λιτλ Ρίτσαρντ με το στόμα του». Και λίγοι θα μπορούσαν να πουν με σιγουριά αν ήταν ένας μεγαλομανής που δεν ταίριαζε πουθενά ή αν έπρεπε να τα παρατάει όλα για να ακολουθεί το όνειρό του.

Κάποιοι μουσικοί πάντως θα έμεναν παραπονεμένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους. Λέγεται ότι ο μπασίστας των Jimi Ηendrix Εxperience (το συγκρότημα που τον έκανε διάσημο), ο Νόελ Ρέντιγκ, δεν θαύμαζε την τελειομανία του «αρχηγού» του, που επέμενε να ηχογραφήσουν το τραγούδι «Gypsy Εyes» 43 φορές. Οταν τελικά ο Ρέντιγκ δημιούργησε τους «Fat Μatress» (χοντρό στρώμα), ο Χέντριξ τον πείραζε, παραφράζοντας το όνομα της μπάντας σε «Τhin Ρillow» (λεπτό μαξιλάρι). Στην επανασύνδεση των Εxperience, ο Ρέντιγκ αντικαταστάθηκε την τελευταία στιγμή από τον παλιόφιλο του Χέντριξ, Μπίλι Κοξ. Και το κοινό θα χωριζόταν όλο και πιο ξεκάθαρα, σε εκείνους που προτιμούσαν τη μουσική του Χέντριξ με τους Εxperience και σε όσους θα έβρισκαν αξιολογότερες τις μετέπειτα συνεργασίες του.

Οι τεχνικές του ικανότητες από την άλλη, παραμένουν μέχρι σήμερα αδιαμφισβήτητες. Μόνο ο Ρίτσι Μπλάκμορ των Deep Ρurple, ψέλλισε κάποτε τις αμφιβολίες του. «Πέντε νότες δεν είναι αρκετές για έναν κιθαρίστα», φέρεται να έχει πει ο γνωστός «ζηλιάρης» Μπλάκμορ, αναφερόμενος στην πεντατονική μουσική κλίμακα των blues, που ο Χέντριξ χειρίστηκε όπως κανείς. Ενας άλλος μεγάλος κιθαρίστας πάντως, δεν είχε την ίδια γνώμη. Σύμφωνα με τον Κιθ Αλθαμ, δημοσιογράφο τότε του μουσικού περιοδικού «ΝΜΕ», ο Ερικ Κλάπτον κάλεσε ένα βράδυ επί σκηνής τον Χέντριξ για να παίξει μαζί με τους υπόλοιπους Cream. Στη μέση ενός κομματιού, ο Κλάπτον έφυγε από τη σκηνή και κατευθύνθηκε φουρκισμένος στα παρασκήνια. Ο μάνατζερ του Χέντριξ, Τσας Τσάντλερ, πήγε να ρωτήσει τι συμβαίνει και η απάντηση του Κλάπτον ήταν αφοπλιστική: «Δεν μου είχες πει ότι είναι τόσο γαμημένα καλός», παραπονέθηκε καπνίζοντας με μανία.

Παρόμοιες κριτικές έχουν κατά καιρούς ακουστεί και για την εκρηκτική σκηνική του παρουσία. Ηταν αυθόρμητη και «διονυσιακή» ή προϊόν εγωισμού και μίμησης παλιότερων μουσικών των blues; Ο Χέντριξ έπαιζε με τα δόντια ή με την κιθάρα πίσω από την πλάτη του, ένα τρικ που κιθαρίστες όπως ο Μπουτς Σνάιπς και ο Τσάρλι Πάτον είχαν λανσάρει χρόνια πριν. Ο ίδιος, σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις του, θα διηγούνταν μια κάπως τραβηγμένη ιστορία που δικαιολογούσε το κόλπο με τα δόντια. «Η ιδέα μού ήρθε στο Τενεσί», έλεγε στο περιοδικό «Μelody Μaker» το 1964. «Εκεί, αν δεν παίξεις έτσι, σε πυροβολούν. Σε μια σκηνή, είχα δει έναν σωρό από σπασμένα δόντια». Το επί σκηνής κατόρθωμα πάντως που τον έκανε διάσημο, παραμένει ακόμα στο απυρόβλητο. Το κάψιμο και το σπάσιμο της κιθάρας του στο τέλος του σόου του στο Μonterey Ρop Festival του 1969, θεωρείται θρυλική στιγμή στην ιστορία της ροκ. Κάποιοι λένε ότι τη φωτιά έβαλε η αντιζηλία του με τους επίσης ζημιάρηδες Who, που εμφανίζονταν στο ίδιο σόου. Οι όποιες αμφιβολίες όμως διαλύθηκαν από τον κιθαρίστα τους Πιτ Τάουνσεντ, στο άρθρο που έγραψε στο περιοδικό «Rolling Stone», με αφορμή την ανακήρυξη του Χέντριξ ως καλύτερου κιθαρίστα όλων των εποχών. «Πειραζόμασταν», έγραφε ο Τάουνσεντ, «διαφωνώντας στο ότι μια κιθάρα είτε τη σπας ολοκληρωτικά είτε καθόλου».

Αν η ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του στην κιθάρα του δεν ενοχλούσε κανέναν, αυτό δεν συνέβαινε όταν ο Χέντριξ έχανε τον αυτοέλεγχό του με τους συνανθρώπους του. Το βιβλίο «Jimi Ηendrix: Εlectric Gypsy» του Χάρι Σαπίρο, αναφέρει ότι ο Χέντριξ ήταν γνωστός για τα βίαια ξεσπάσματά του όταν έπινε λίγο παραπάνω ή βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών. Το ποτό ήταν η αιτία της σύλληψής του μετά τις καταστροφές που προκάλεσε σε ένα ξενοδοχείο στη Σουηδία και τα ναρκωτικά ο λόγος που λίγους μήνες πριν από το οριστικό του τέλος, άφησε μερικά σόου στη μέση. Στο βιβλίο της «Τhrough Gypsy Εyes», η πρώην σύντροφός του Κάθι Ετσινγκχαμ αναφέρει ότι κάποτε ο Χέντριξ τη χτύπησε με ένα τηλέφωνο, νομίζοντας ότι εκείνη μιλούσε με κάποιον άλλον άντρα.

Μια άλλη σχέση του υποστήριξε ότι χρειάστηκε ράμματα στο πρόσωπο, όταν ο κιθαρίστας τη χτύπησε με ένα μπουκάλι. Και σύμφωνα με τη βιογραφία «Room Full of Μirrors», το κεφάλαιο με τις γυναίκες της ζωής του συμπληρώνεται από δύο παιδιά που ο Χέντριξ απέκτησε με διαφορετικές γυναίκες και δεν γνώρισε ποτέ.

Τα ερωτήματα βέβαια για τις αντιφάσεις ανάμεσα στα έργα και την προσωπική ζωή μεγάλων δημιουργών είναι πολύ παλιά. Και αν την απάντηση δεν μπορεί να τη δώσει η τέχνη τους, ίσως να μπορούν οι άνθρωποι που τους έζησαν από κοντά. Στην περίπτωση του Χέντριξ, αυτόν τον ρόλο μάλλον μπορεί να παίξει καλύτερα η Βρετανή Κάθι Ετσινγκχαμ, με την οποία φαίνεται να είχε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια και ένταση σχέση του.

Και η οποία πρόσφατα έδωσε μερικές απαντήσεις στον «Οbserver», με αφορμή την επέτειο του θανάτου του μουσικού. «Είμαι μεγαλύτερη και σοφότερη τώρα και μπορώ να κοιτάξω πίσω και να δω τα πράγματα πιο καθαρά...», έλεγε η Ετσινγκχαμ. «Θα ήθελα να τα ξαναζήσω όλα από την αρχή και να συμπληρώσω μερικά κενά. Αυτό όμως που θέλω από αυτήν την επέτειο, είναι να καταλάβουν οι άνθρωποι ότι στην Αγγλία ήταν καλοδεχούμενος. Ηταν χαρούμενος και πολύ ευχάριστος σαν παρέα. Καμιά φορά κατσούφης, αλλά πάντα κύριος. Και θα ήθελα οι νέοι να το γνωρίζουν αυτό».

«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενυσχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

Ενώ τα πουλιά... Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ' αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον... νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ' αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.

(Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης).

Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι' αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.

Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα ΜΜΕ ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται.

Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα 'ναι αργά για ν' αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να 'μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.
Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος».